pracować (ciężko) na chleb

- świeży/czerstwy chleb fresh/stale bread

- bochenek chleba a loaf (of bread)

- kromka/pajda chleba a slice/thick slice of bread

- kup dwa chleby buy two loaves

- skórka (od) chleba the crust

- piętka a. przylepka chleba the (end) crust a. heel (of a loaf)

- chleb z miodem bread and honey

- smarować chleb masłem to butter some bread

- robić coś dla chleba to do something for money

- zarabiać/pracować na chleb to work for one’s living, to earn one’s daily bread

- być a. żyć na czyimś/własnym chlebie to live off sb else’s/one’s earnings

- wyjechał z kraju za chlebem he left the country to work abroad

- odbierać komuś chleb to take the bread out of sb’s mouth

- dziennikarski chleb the work of a journalist

- nauczycielski chleb the job of teaching

- □ biały chleb white bread

- chleb pszenny wheat bread

- chleb pytlowy a type of white bread

- chleb razowy wholemeal bread

- chleb świętojański Bot. (drzewo) carob (tree), locust tree; (strąk) carob (bean)

- chleb chrupki crispbread, diet bread

- czarny chleb black bread

- chleb żytni rye bread

■ chleba i igrzysk bread and circuses

- chleb powszedni (jedzenie) one’s daily bread; (środki do życia) one’s daily bread, bread and butter; (codzienna rzecz) quite a normal thing, nothing unusual

- lekki chleb (lekka praca) easy money, money for jam a. old rope pot.; euf. (prostytuowanie się) prostitution

- łaskawy a. gotowy chleb living on sb’s charity

- być u kogoś na łaskawym chlebie to live on sb’s charity

- suchy chleb dry bread; przen. a diet of bread and water

- ciężki a. trudny kawałek chleba a hard way to earn a living

- łamanie chleba Relig. the breaking of bread

- łamać z kimś chleb to break bread with sb daw., to be on close terms with sb

- być potrzebnym jak chleb to be as vital as the air we breathe

- chodzić po proszonym chlebie to lead the life of a beggar; to beg one’s bread daw.

- darmo jeść czyjś chleb to live off sb

- pójść na swój chleb to start earning one’s own living

- żyć o chlebie i wodzie to live on bread and water

- chleb go/ich bodzie riches make him/them proud

- z niejednego pieca chleb jadł he’s seen quite a few things (in his time); he’s knocked around (the world) a bit pot.

- czapką, chlebem i solą ludzie ludzi niewolą przysł. kindness wins hearts

- głodnemu chleb na myśli przysł. well, we all know what’s on your mind a. what you’re thinking

- kto na ciebie kamieniem, ty na niego chlebem przysł. to turn the other cheek, to answer a. meet insult with kindness

- nie samym chlebem żyje człowiek Bibl. man does not live a. one cannot live by bread alone

- z tej mąki chleba nie będzie przysł. nothing (good) will come of it

* * *

* * *

Gen. -a ( pieczywo) bread; chleb biały white bread; chleb ciemny l. czarny brown bread; chleb pszenny wheat bread; chleb razowy wholewheat bread; chleb żytni rye bread; czerstwy chleb stale bread; świeży chleb fresh bread; wiejski chleb Br. cob, cobloaf; bochenek chleba loaf of bread; chleb z masłem bread and butter; chleb z szynką bread and ham; kromka chleba slice of bread; skórka od chleba crust; suchy chleb dry bread; chleb powszedni daily bread; lekki chleb easy living; łaskawy chleb charity; rozczyniać l. miesić chleb knead bread; piec chleb bake bread; Chleb Pański l. Eucharystyczny rel. the Eucharist, the Host; chleb i wino rel. bread and wine; łamanie chleba rel. fraction, breaking of the bread; chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj Bibl. give us our daily bread; chleb świętojański bot. ( drzewo) carob ( Caretonia siliqua); ( strąk) carob; Br. t. Saint John's bread; to dla mnie chleb z masłem it's a piece of cake for me; zwykły zjadacz chleba an average mortal; z niejednego pieca chleb jadał he's seen life; żyć o chlebie i wodzie subsist on bread and water; dzielić się z kimś ostatnim kawałkiem chleba share one's last crust with sb; pracować (ciężko) na chleb work hard for one's bread and cheese; robić coś dla chleba do sth to earn a living; odebrać komuś chleb l. pozbawić kogoś chleba take the bread out of sb's mouth; być bez chleba be jobless; wędrować za chlebem seek livelihood; być na cudzym chlebie live on sb's charity; ciężki kawałek chleba hard bread; zarabiać na kawałek chleba earn one's daily bread; chodzić po proszonym chlebie be a beggar; nie jem chleba za darmo I earn my living; nie samym chlebem człowiek żyje man does not live on bread alone; z tej mąki chleba nie będzie it's no use; przyjąć kogoś chlebem i solą greet sb with bread and salt ( according to an old Polish tradition); głodnemu chleb na myśli the tongue always l. ever turns to the aching tooth.

- pracować fizycznie/umysłowo to do physical/intellectual work

- pracować zawodowo/zarobkowo to have a career/a paid job

- pracować społecznie to do voluntary work

- pracuję zawodowo od dwudziestu lat I’ve been working for twenty years

- pracować sezonowo/dorywczo to do seasonal work/odd jobs

- pracować jako tymczasowo zatrudniony to temp, to work as a temp

- nie mógł znaleźć stałej pracy, więc pracował dorywczo he couldn’t find a permanent job, so he was temping a. doing odd jobs

- pracować bez wytchnienia/ze wszystkich sił/od świtu do nocy to work without respite/as hard as one can/from dawn to dusk

- pracował w pocie czoła, aby wyżywić liczną rodzinę he worked his fingers to the bone to provide for his large family

- pracować jak wół to work like a Trojan

- pracować w godzinach nadliczbowych to work overtime

- pracować na akord/na dniówkę to be on piecework/be paid on a daily basis

- pracować na utrzymanie a. życie a. chleb to work for a living, to earn one’s living

- pracować na czyjeś utrzymanie a. na kogoś to work to support sb

- pracuję na samochód/nowe mieszkanie I’m working to get enough money to buy a car/a new flat

- bogate kraje długo pracowały na swój dobrobyt it took rich countries many years of hard work to become prosperous

- pracować dla kogoś/czegoś to work for sb/sth

- pracuję od lat dla ich firmy I’ve been working for their company for years

- pracować nad kimś to work on sb

- dużo pracował nad sobą, żeby wyćwiczyć pamięć he had to work hard to train his memory

- pracować nad czymś to work at a. on sth

- pisarz pracował nad nową książką the author was working on a new book

- komisja sejmowa pracuje nad ustawą budżetową/o ubezpieczeniach społecznych a parliamentary committee is working on the budget bill/the social insurance bill

- musisz pracować nad backhandem you must practise your backhand

- pracować jako nauczyciel/listonosz to work as a teacher/a postman

- pracować w fabryce/w szpitalu to work at a factory/hospital

- pracować w przemyśle/reklamie/ubezpieczeniach to work in industry/advertising/insurance

- pracować na budowie to work as a builder a. on a building site

- pracować etatowo/na pół etatu to have a full-time/part-time job

- pracować w systemie zmianowym to work shifts

- pracować na dziennej/nocnej zmianie to work days/nights

- pracować przy sortowaniu listów to have a job sorting letters

- pracować na komputerze/tokarce to work at the computer/lathe

- pracować zawodowo przy domowym terminalu to telecommute

- pracować głową to do intellectual work

- pracować piórem to live by the pen

- pracować łopatą to be a labourer

- kobieta pracująca a working woman

- pracujące matki working mothers

- dobrze mi się z nim pracuje I like working with him

- komisja pracuje z zespołem doradców the commission cooperates with a team of advisers

- pracować z młodzieżą to work with young people

- serce pracuje prawidłowo the heart is functioning normally

- podczas pływania pracują wszystkie mięśnie when you swim, all your muscles work

- jego umysł pracował sprawnie he was of sound mind

- poczta dzisiaj nie pracuje the post office is closed today

- sądy pracują opieszale the courts are slow in dealing with the business in hand

- szpitale pracują bez przerwy hospitals work non-stop

- sklepy pracują do dwudziestej shops stay open till 8 p.m.

- wytwórnia pracuje na eksport/na rynek wewnętrzny the plant manufactures for export/for the home market

- maszyna pracuje bez zarzutu the machine is running smoothly

- tylko dwa z czterech silników pracują only two of the four engines work a. are working

■ pracować pełną parą a. na pełnych obrotach to work a. be working at full stretch pot.

- pracować na zwolnionych obrotach to work a. be working at a slow pace

- pracować za dwóch a. trzech to work like nobody’s business pot., to do the work of two a. three (men) pot.

- czas pracuje dla niego a. na jego korzyść/przeciw niemu a. na jego niekorzyść time is on his side/against him

- głowa a. główka a. baśka pracuje! pot., żart. the old grey matter is working overtime żart.

- kto nie pracuje, ten nie je przysł. if you don’t work you shan’t eat przysł.